KALKINMA AJANSLARINDA UYGULANAN DENETİM YÖNTEMLERİ

GENEL AÇIKLAMALAR

5449 sayılı yasanın 25 inci ma

ddesinde belirtildiği üzere,Kalkınma Ajansları 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na tabi değildir.

Kalkınma ajanslarının denetimi, 5449 sayılı yasanın 25 inci maddesinde belirtildiği üzere iç ve dış olmak üzere iki türlüdür.

İç Denetim, Yönetim Kurulu Başkanı veya Genel Sekreter ile İç Denetçi tarafından yerine getirilir. Dış denetim ise Bağımsız Denetim firmaları tarafından yerine getirilir.

İç denetim ve dış denetimin usul ve esaslarını belirlemek amacıyla 03.08.2011 tarih ve 27308 sayılı Resmi Gazete’de“Kalkınma Ajansları Denetim Yönergesi” yayınlanmıştır.

İç ve dış denetime ek olarak; 03.08.2009 tarih ve 27308 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliği”nin İkinci Bölümünde belirtildiği üzere “Mali Yönetim Yeterliği Denetimi”de Ajansların tabi olacağı denetim usullerinden birisi olarak belirlenmiştir.

Aynı zamanda 03.12.2010 tarih ve 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun Denetim Alanı başlıklı dördüncü maddesi gereğince tüm Kalkınma Ajansları Sayıştay Denetimine tabi kurumlar arasındadır.

Aşağıda başlıklar halinde Ajansların tabi olacağı İç Denetim, Dış Denetim, Mali Yönetim Yeterliği Denetimi ve Sayıştay Denetimi çalışmalarının detaylarına yer verilmiştir.

A- İÇ DENETİM

Ajansların iç denetim usul ve esasları “Kalkınma Ajansları Denetim Yönergesi”nde belirtilmiştir.

Ajansların iç denetimi Ajansta istihdam edilecek İç Denetçi eliyle yürütülecektir. İç denetçi çalışmalarında bağımsız olup kendisine denetim çalışmaları dışında hiçbir görev verilemeyecektir.

İç denetimin kapsamında, Ajansların faaliyetleri, hesapları, işlemleri, performansı, yönetim ve kontrol yapıları ile finansal işlemlerinin risk yönetimi, yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek unsurları yer alır.

İç denetim, iç denetçinin hazırlayacağı ve Yönetim Kurulunun onaylayacağı üç yıllık denetim planına göre gerçekleştirilir.

İç denetçi, sürekli ve rutin iç denetim sonuçlarına ilişkin ara raporları Genel Sekreter’e, altı aylık iç denetim raporunu Genel Sekreter aracılığıyla Yönetim Kuruluna ve yıllık iç denetim raporunu ise Genel Sekreter aracılığıyla Yönetim Kurulu ve Kalkınma Kurulu’na sunar.

İç denetçi, denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre suç teşkil eden hususlarla soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastladığında, adli makamlara ve İçişleri Bakanlığı’na iletilmek üzere Genel Sekreter ve Yönetim Kuruluna bildirmek ve Kalkınma Bakanlığı’nı konu hakkında bilgilendirmek zorundadır.

B.a- İç Denetimde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

B.b- İç Denetimde Karşılaşılması Muhtemel Sorunlar

B.c- İç Denetim Plan Örneği

B.d- İç Denetim Rapor Önerileri

B.e- İç Denetim Uygulama Araçları

B.g- İç Denetim Bulgularına Yaklaşım

B.h- İç Denetim Standartları

B.f- İç Denetime Hazırlık Çalışmaları

B- DIŞ (BAĞIMSIZ) DENETİM

Ajansların dış denetimi, Yönetim Kurulu tarafından, Sermaye Piyasası Kurumu mevzuatına göre faaliyette bulunan kuruluşlara (Ek 1) her yıl Mart ayı içinde, ayrıca da gerekli görülen diğer hallerde istendiği zaman yaptırılmaktadır.

Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliği’nin 16. maddesi hükmü gereğince yıllık mutat dış denetim için yapılacak sözleşmenin Kasım ayı sonuna kadar imzalanması gerekmektedir. Dış denetim sözleşmesini Ajanslar adına Yönetim Kurulu Başkanları imzalamaktadır.Ajanslar ve dış denetim kuruluşu, Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliği’nin 23. maddesinde belirtilen istisnalar dışında, anlaşarak veya tek taraflı olarak dış denetim sözleşmesini feshedememektedir.

Dış denetim kapsamında, Ajanslarıntüm faaliyetleri, hesapları, işlemleri, raporlamaları, performansı, yönetim ve kontrol süreç ve yapıları ile risk yönetimi unsurları yer almaktadır. Dış denetçi, çalışmasını, mevzuata aykırılıkları tespit edecek ve önemli etkileri olabilecek hata ve hileleri ortaya çıkaracak şekilde planlayıp yürütmekle sorumludur.

Dış denetim sonucu suç teşkil eden hususlarla ilgili gerekli işlemleri yapmaya İçişleri Bakanlığı yetkilidir. Performansla ilgili değerlendirmeleri yapmaya ve gerekli tedbirleri almaya ise Kalkınma Bakanlığı yetkilidir.

Dış denetim çalışması sırasında ortaya çıkarılan; mevzuata aykırılıklar, hatalar ve hileler ile ilgili olan ve suç teşkil eden hallerin, dış denetçi tarafındanİçişleri Bakanlığı’na ve Kalkınma Bakanlığı’na yazılı olarak bildirilmesi zorunludur.

Ayrıca, dış denetim kuruluşu ve dış denetçiler, İçişleri Bakanlığı’nı veya Kalkınma Bakanlığı’nı ilgilendiren ya da acil olarak harekete geçilmesini gerektiren hususları ivedilikle İçişleri Bakanlığı’naveya Kalkınma Bakanlığı’nabildirmekle yükümlüdür.

Dış denetim kuruluşu, incelemelerini en geç mart ayı sonuna kadar tamamlayarak raporunu Yönetim Kuruluna, İçişleri Bakanlığı’na veya Kalkınma Bakanlığı’na sunacaktır. Yönetim Kurulu gerekli gördüğü takdirde denetim raporu üzerindeki görüş ve değerlendirmelerini rapor teslim tarihinden itibaren en geç iki hafta içerisinde İçişleri Bakanlığı ve Kalkınma Bakanlığı’na gönderebilir.

C.a- Dış Denetim Kuruluşunun Belirlenmesi

C.b- Dış Denetim Zamanının Tespiti

C.c- Mali Unsurların Denetimi

C.c- İç Kontrol ve Risk Yönetimi Denetimi

C.c- Performans Denetimi

C.d- Dış Denetim Kapsamında Talep Edilen Özel Hususlar

C.e- Dış Denetim Rapor Örneği

C.e- Dış Denetim Raporunun Sunulması

C.f- Dış Denetim Bulgularına Yaklaşım

C.g- Dış Denetim Hazırlık Çalışmaları

C- MALİ YÖNETİM YETERLİĞİ DENETİMİ

Ajansların proje ve faaliyet destekleri için kaynak kullanımı ve bu amaçla merkezi bütçeden transfer ödeneğinin kullandırılması hususlarındaki mali işlemlerin yönetimine yönelik olarak Kalkınma Bakanlığı’nın koordinasyonunda gerçekleşen ve usul ve esasları Kalkınma Ajansları Denetim Yönetmeliği’nde belirlenen bir yeterlik denetimi usulüdür.

Yeterlik denetimi Yeterlik Komisyonu eliyle gerçekleştirilmektedir. Yeterlik Komisyonu; Kalkınma Bakanlığı’ndan en az daire başkanı seviyesinde bir başkanın başkanlığında, Kalkınma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığından konuyla ilgili olarak en az beş yıldır çalışan uzmanlar veya denetim elemanları arasından kurumlarınca görevlendirilecek toplam beş üyeden oluşmaktadır.

Ajansların mali yönetim yeterliği kapsamında, kurumsal kapasite ve organizasyonel yapı,veri akış ve raporlama sistemi,iç kontrol ve risk değerlendirmesi yapabilme kapasitesi,sözleşme yapabilme ve ödeme süreçleri,bilgi teknolojileri kullanımı,muhasebe ve izleme-değerlendirme sisteminin etkin kullanımı unsurları yer almaktadır.

Yeterlik Komisyonu, Ajansların yapısını incelemek suretiyle Ajansların mali yönetim yeterliği hakkında oluşturduğu görüşü bir rapor olarak, ilk komisyon toplantısından itibaren en geç yirmi iş günü içerisinde Kalkınma Bakanlığı’na sunacaktır.

Ajansların proje ve faaliyet destekleri için kaynak kullanımı ve bu amaçla Kalkınma Bakanlığı bütçesinden transfer ödeneğinin kullandırılması, ancak mali yönetim yeterliklerinin Kalkınma Bakanlığınca uygun görülmesi halinde gerçekleşebilecektir.

D.a- Mali Yönetim Yeterliği Kriterleri

D.b- AB Akreditasyon Kriterleri

D.c- İç Kontrol ve Risk Yönetimi Sistemleri

D.d- Bilgi Sistemlerinin Kullanımı

D.e- Mali Yönetim Yeterliği Denetimi Hazırlık Çalışmaları

D- SAYIŞTAY DENETİMİ

03.12.2010 tarih ve 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun Denetim Alanı başlıklı dördüncü maddesi gereğince tüm Kalkınma Ajansları Sayıştay Denetimine tabi olacaktır.

Sayıştay denetiminin zamanlaması, kapsamı ve usulleri hakkında henüz bir netlik mevcut değildir.

Ancak, Ajansların tabi olacağı iç denetim, dış (bağımsız) deneti ve mali yönetim yeterliği denetimi süreçleri için yapılan hazırlıklara ek ve paralel olarak, Sayıştay kanunu detaylı olarak irdelenip yapılacak denetime hazırlanılması gerekmektedir.

E.a- Uygunluk Denetimi

E.b- Mali Denetim

E-  HİYERARŞİK DENETİM

Kalkınma Kurulu Denetim Yetki ve Sorumlulukları

Yönetim Kurulu Denetim Yetki ve Sorumlulukları

Genel Sekreter Denetim Yetki ve Sorumlulukları

Birim Başkanı Denetim Yetki ve Sorumlulukları

YDO Koordinatörü Denetim Yetki ve Sorumlulukları

Muhasebe Yetkilisi Denetim Yetki ve Sorumlulukları

Proje Sorumlusu Personelin Denetim Yetki ve Sorumlulukları

F-  PROJE DENETİMLERİ

Ön İzleme

Proje Uygulamalarının Yerinde Görülmesi

Proje Uygulama Sonuçlarının Denetimi

G- ETİK İLKELER

2012

Serkan GÜL,

CIA, CPA, MBA,

Bağımsız Denetçi